Celem operacji pn. „Prezentacja nowych trendów i innowacji ekologicznych na międzynarodowych targach BIOFACH w Norymberdze oraz dobre praktyki na przykładzie niemieckich gospodarstw ekologicznych”, która odbyła się w terminie 25-29.07.2022 r. było poszukiwanie nowych metod produkcji żywności wysokiej jakości oraz upowszechnianie nowych trendów i innowacji w ekologii.
Grupa docelowa liczyła 30 osób z województwa śląskiego; byli to rolnicy ekologiczni, rolnicy konwencjonalni, osoby zainteresowane produkcją ekologiczną, przetwórcy produktów ekologicznych, oraz rolnicy prowadzący gospodarstwa w sposób naturalny i na zasadach permakultury i przedstawiciele Śląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.
Pierwszy dzień wizyty studyjnej przeznaczony był na podróż. Rozpoczęła się ona spod siedziby ŚODR w Częstochowie i z przystankami na odpoczynek i posiłki, zakończyła się w hotelu Aurora w okolicy Norymbergii.
Drugi dzień to wizyta na wiodących na świecie targach żywności ekologicznej – BIOFACH. Międzynarodowe targi BIOFACH to spotkanie branżowe, skupiające szerokie grono rolników, handlowców, producentów, a także przetwórców ekologicznych z różnych państw i regionów świata. W tym roku targi odbyły się po raz 33 i gościły 24 000 zwiedzających oraz 2276 wystawców z 94 krajów. Uczestnicy posiadali dostęp do platformy targowej dzięki, której mieli możliwość umówienia konkretnych spotkań z najbardziej interesującymi ich wystawcami. Wzięli również udział w oficjalnym otwarciu targów, w którym uczestniczył Komisarz UE ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski. Podczas swojego wystąpienia Komisarz podkreślił znaczenie i pozytywny wpływ rolnictwa ekologicznego na środowisko, klimat, bioróżnorodność, a także na społeczeństwo. Jego zdaniem założony cel, 25% upraw przeznaczonych na rolnictwo ekologiczne w UE jest możliwy do osiągnięcia, dlatego zamierza bardziej promować i poszerzać wsparcie rolnictwa ekologicznego. Wszystko to w celu zwiększenia jego produktywności i zrównoważonego rozwoju. Uczestnicy, zwiedzając targi mieli możliwość zaobserwowania rynku produktów ekologicznych z całego świata, począwszy od świeżych owoców i warzyw, po ich przetwory, pieczywo, nabiał, mięso, ryby, słodycze, przekąski, alkohol, a skończywszy na suplementach diety, kosmetykach, środkach czyszczenia, a także maszynach do produkcji rolnej czy urządzeniach do pielęgnacji upraw. Pośród wystawców z ponad 90 krajów, również Polska miała możliwość zaprezentowania się na targach BIOFACH. Dorobek polskiego rolnictwa ekologicznego prezentował Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, który już po raz czwarty zorganizował na targach polskie stoisko narodowe pod hasłem: „Poland tastes good”. Na stoisku o powierzchni 260 m2 swoją ofertę promowało 21 polskich firm, a także organizacje branżowe: Polska Izba Żywności Ekologicznej oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie Przetwórców i Producentów Produktów Ekologicznych „Polska Ekologia”. Prezentowane były m.in. soki owocowe i warzywne, kawa, miody, herbaty i zioła, świeże i mrożone owoce, a także warzywa, makarony, mąki, kasze i inne produkty zbożowe, produkty bezglutenowe, oleje oraz ryby. Na stoisku odbywały się także pokazy kulinarne, podczas których zwiedzający targi mogli spróbować tradycyjnych polskich dań, serwowanych przez polskich szefów kuchni z wykorzystaniem polskich produktów ekologicznych.
W kolejnym dniu uczestnicy mieli możliwość dalszego zwiedzania targów i nawiązywania kontaktów z wystawcami. Kolejnym punktem programu było gospodarstwo przyklasztorne Benediktinerabtei Plankstetten, po którym oprowadzający pracownik opowiedział o celach i warunkach funkcjonowania gospodarstwa. Gospodarstwo Brata Richarda Schmidta liczy około 350 hektarów gruntów rolnych i leśnych, gdzie uprawiane są m.in.: zboża, owoce, warzywa oraz prowadzony jest chów bydła – krowy mamki oraz trzody chlewnej. Gospodarstwo uzyskało certyfikat ekologiczny w 1994 roku i od tego czasu produkcja żywności odbywa się zgodnie z wytycznymi Biolandu , czyli w sposób tradycyjny, przyjazny dla środowiska. Klasztor przetwarza własne rolnicze i ogrodnicze surowce dostarczając gotowy produkt konsumentom. Praktycznie wszystkie produkty wytworzone na farmie przyklasztornej są przetwarzane przez przyklasztorną piekarnię, masarnię, gorzelnię i restaurację. Produkty wytworzone na farmie sprzedawane są w klasztornym sklepie, a także na pobliskich targach oraz serwowane w restauracji usytuowanej przy klasztorze.
Kolejnym punktem wizyty była winnica Schloss Hallburg, która jest certyfikowanym gospodarstwem ekologicznym od lipca 2018 roku. Winnica ma 35 hektarów powierzchni i obsadzona jest typowymi dla Frankonii odmianami winogron: Silvaner, Riesling, Bacchus, Müller-Thurgau, Traminer, Pinot Blanc i Pinot Noir. O historii winnicy i produkcji wina opowiedział uczestnikom zarządca majątku zamku Hallburg – Georg Hünnerkopf. Podkreślił, że jego „filozofia ekologiczna” jest kształtowana przez antropozofa Rudolfa Steinera, dlatego ważne jest dla niego świadome obchodzenie się z naturą i jej dobrami, czyli stosowanie nawozów naturalnych czy przycinanie winorośli zgodnie z fazami księżyca. Dzięki pasji zarządcy tworzone tutaj wina mają unikalny smak i aromat. I dlatego stąd tutejsze spotkanie i degustacja były niezwykle cennym doświadczeniem. Była oczywiście możliwość zakupienia przetestowanych win w sklepiku zlokalizowanym przy winnicy.
Czwarty dzień rozpoczął się od bardzo ciekawego spotkania na farmie Biolandhof Klein. Jest to rodzinne gospodarstwo ekologiczne położone niedaleko Wertheim, które jest prowadzone z poszanowaniem środowiska. Właściciele Fritz i Iris Klein od 1985 roku prowadzą gospodarstwo w systemie ekologicznym i specjalizują się w ekologicznej uprawie białego słodkiego łubinu oraz groszku. Powierzchnia gospodarstwa to 42 ha gruntów ornych. W gospodarstwie oprócz produkcji roślinnej prowadzone jest małe przetwórstwo na poziomie gospodarstwa, gdzie oprócz własnych plonów przetwarza skupione plony od okolicznych rolników. Produkowane są m.in. mąki oraz kawa łubinowa Lupino, do produkcji której gospodarze używają białego słodkiego łubinu z własnych upraw. Właściciele dostarczają wytworzone mąki do piekarni, a ponadto prowadzą sprzedaż zarówno produktów własnych, jak i regionalnych produktów ekologicznych w niewielkim sklepiku przy gospodarstwie. Podczas wizyty uczestnicy wyjazdu mieli okazję skosztować przyrządzonych wypieków z mąki łubinowej, a także kawy łubinowej Lupino. Było to niezwykle ciekawe spotkanie pokazujące różnorodne możliwości wykorzystania roślin i ekologicznej produkcji.
Kolejne spotkanie tego dnia odbyło się w gospodarstwie ekologicznym Der Berghof w Schollkrippen. Jest to rodzinne gospodarstwo ekologiczne o powierzchni 200 ha, gdzie uprawiane są różne zboża, rośliny strączkowe, buraki cukrowe oraz koniczyna. Główną specjalizacją Gospodarzy Berghof jest hodowla kóz rasy “Kolorowa Niemiecka Szlachetna Koza”. Stado obecnie liczy 200 kóz mlecznych oraz 60 koźląt, oprócz tego gospodarze posiadają stado krów mamek rasy Limousin. Nowoczesna koziarnia z odpowiednim wyposażeniem zapewnia kozom dobrostan. Wszystkie zwierzęta otrzymują wysokiej jakości ekologiczną paszę wytwarzaną w gospodarstwie, dzięki temu dostarczają wysokiej jakości kozie mleko, które w całości jest przetwarzane na jogurty i sery w zagrodowej przetwórni. Na terenie gospodarstwa znajduje się niewielki sklep, w którym można zakupić produkty pochodzące z gospodarstwa tj.: mleko, sery oraz inne produkty ekologiczne pochodzące również z pobliskich gospodarstw tj.: jaja, warzywa, owoce oraz dostępne na zamówienie ekologiczne mięso cielęce czy koźlęce. Oprócz tego produkty z gospodarstwa sprzedawane są na pobliskich targach i w wybranych supermarketach.
Właściciele z chęcią oprowadzili po farmie opowiadając o niej i odpowiadając na nurtujące grupę pytania. Oczywiście nie obyło się bez degustacji serów kozich – będących specjalnością farmy.
Kolejny punkt to niezwykle malowniczo położona winnica na stromych zboczach wzgórza. O ekologicznej i zrównoważonej uprawie winorośli w zgodzie z naturą oraz o produkcji wina opowiedział jeden z właścicieli winnicy p. Steindal. Historia winnicy sięga XIII wieku, wtedy to posadzono pierwsze winorośle. Obecnie winnica ma 11 ha powierzchni zlokalizowanych w trzech gminach Klingenberg, Großheubach i Bürgstadt. Jest to winnica tarasowa, która została wpisana na listę UNESCO. W związku z tym wszystkie prace w winnicy tj. uprawa, pielęgnacja czy zbiory odbywają się wyłącznie ręcznie. Na stałe w winnicy pracuje 5 pracowników, a sezonowo na czas zbiorów zatrudnianych jest około 30 osób. W winnicy uprawiane są winorośle Pinot Noir, które zajmują 90% areału uprawianych winorośli, ponieważ najlepiej wyrażają charakter lokalizacji winnicy. Właściciel podkreślił, że podczas produkcji wina koncentrują się wyłącznie na utrzymaniu jakości i dopracowaniu subtelności wina w okresie dojrzewania, dlatego unikają procesu filtracji, pompowania oraz wpływów zewnętrznych.
Ostatni dzień wizyty studyjnej był przeznaczony na podróż powrotną do Polski.
Wyjazd na targi BIOFACH oraz wizyty w niemieckich gospodarstwach ekologicznych były okazją do zdobycia szerokiej wiedzy praktycznej i fachowej z zakresu produkcji ekologicznej żywności. Wiedza poparta wymianą doświadczeń to szansa na usprawnienie funkcjonowania gospodarstw ekologicznych w województwie śląskim. W każdym wizytowanym gospodarstwie funkcjonuje mniejszy lub większy sklep, gdzie można nabyć produkty z gospodarstwa i zaprzyjaźnionych rolników. W Polsce nadal brakuje takich miejsc, choć obserwując trendy i wymagania, które stawiają na rynku konsumenci, rolnicy co raz chętniej korzystają z mediów społecznościowych czy internetowej sprzedaży swoich produktów. Uczestnicy zdobyli mnóstwo kontaktów na targach i w trakcie trwania wyjazdu. Sieć wzajemnych kontaktów pozwala na wymianę informacji, wzajemne wsparcie i szukanie możliwości rozwoju czy też rozwiązania konkretnych problemów. Sieciowanie umożliwia nawiązywanie współpracy, co pozwala to utworzenia grupy osób zainteresowanych rozwiązaniem konkretnego problemu. Stwarza to możliwość utworzenia grupy operacyjnej. W zakresie Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich staramy się, aby kontakty pomiędzy uczestnikami ciągle „żyły” i były aktywne. Wyjazd należy zaliczyć do niezwykle udanych.
