Relacja z operacji pn. ”Promocja nowoczesnych praktyk w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym”.

W dniach 27-29 września 2021 roku Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie  zorganizował wyjazd studyjny pn. „Promocja nowoczesnych praktyk w przetwórstwie i rolnictwie ekologicznym”. Operacja współfinansowana była ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.

W wyjeździe studyjnym wzięło udział 25 uczestników. Byli to rolnicy ekologiczni, rolnicy konwencjonalni, mieszkańcy obszarów wiejskich zainteresowani tematem rolnictwa ekologicznego oraz przedstawiciele doradztwa. Celem operacji było usprawnienie ekologicznego systemu produkcji poprzez wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w rozwoju obszarów wiejskich, dążenie do zatrzymania tendencji spadkowej ilości gospodarstw ekologicznych, poszukiwanie nowych kierunków produkcji żywności wysokiej jakości, zrzeszania rolników ekologicznych oraz skracania łańcuchów dostaw. Program wyjazdu objął wizyty w Centrum Doradztwa Rolniczego w Radomiu oraz w gospodarstwach ekologicznych zajmujących się uprawą, produkcją, przetwórstwem i sprzedażą na poziomie gospodarstwa na terenie województwa świętokrzyskiego.

Pierwszy dzień wyjazdu  rozpoczął się od wizyty w Centrum Doradztwa Rolniczego –  oddział w Radomiu, gdzie uczestnicy wysłuchali wykładów przeprowadzonych przez specjalistów CDR-u. Pierwszy wykład  pt.: „Stan i perspektywy rolnictwa ekologicznego w Polsce i na świecie” wygłosił Pan Dariusz Pomykała, który zwrócił uwagę na aktualny stan rolnictwa ekologicznego w Polsce oraz wskazał problemy, z jakimi borykają się producenci żywności ekologicznej. Przedstawił strukturę wielkości gospodarstw ekologicznych w Polsce, wskazując na znaczne ich rozdrobnienie, a także zwrócił uwagę na wzrastający popyt na żywnościowe produkty ekologiczne oraz niedostosowanie podaży do popytu. Wskazał także na konieczność wprowadzenia zmian w polskim rolnictwie ekologicznym, nawiązując do rolnictwa wybranych krajów europejskich. Następnie Pan Andrzej Śliwa w wykładzie pt.: „Zasady innowacyjnego przetwórstwa ekologicznego” podkreślił, że ekologiczne produkty przetworzone powinny być produkowane przy użyciu takich metod przetwarzania, które gwarantują przestrzeganie zasad produkcji ekologicznej i utrzymanie zasadniczych cech produktu na wszystkich etapach produkcji. Omówił także zasady i obecny stan przetwórstwa ekologicznego w Polsce zaznaczając, że liczba producentów ekologicznych  rośnie, ze względu na zwiększającą się świadomość konsumentów. Na koniec Pani Monika Mrożek w wykładzie pt.: „Możliwe nowoczesne formy wprowadzania produktów ekologicznych do obrotu” opowiedziała jakie wymogi formalno-prawne musi spełnić rolnik, który produkuje i chce rozpocząć dystrybucję swoich produktów. Podkreśliła, że produkcja żywności w gospodarstwach ekologicznych o małej zdolności produkcyjnej może odbywać się w ramach: dostaw bezpośrednich, sprzedaży bezpośredniej, RHD i działalności MOL.

Następnie uczestnicy odwiedzili Centrum Praktycznego Szkolenia w Zakresie Małego Przetwórstwa, które zlokalizowane jest na terenie  CDR w Radomiu, gdzie odbyli warsztaty z przetwórstwa owoców, a przez to uzyskali  wiedzę zarówno praktyczną, jak i teoretyczną z zakresu produkcji, przetwórstwa i promocji żywności ekologicznej.

Drugiego dnia wyjazdu studyjnego uczestniczy odwiedzili Inkubator Przetwórczy w Dwikozach, który powstał z inicjatywy Ośrodka Promowania Przedsiębiorczości w Sandomierzu. Pani Anna Frańczak ciekawie opowiedziała o celach, które przyświecają Fundacji i realizowanych zadaniach, a także o historii powstawania Inkubatora oraz zasadach jego funkcjonowania. Inkubator Przetwórczy może być pierwszym etapem rolnika na drodze do utworzenia własnego zakładu przetwórczego. Inkubator jest miejscem, w którym rolnik zamiast zaczynać od kosztownej inwestycji związanej z budową nowego zakładu może sprawdzić swoje umiejętności przetwórcze oraz możliwości wprowadzania na rynek (opakowanie, etykietowanie, dystrybucja i sprzedaż) oryginalnego, własnego produktu zgodnie z przepisami sanitarnymi. W ramach wizyty w Inkubatorze odbyły się prezentacje linii przetwórczych, suszarni oraz warsztaty z przetwórstwa owoców, które przeprowadził Pan Piotr Koprysz. Efektem warsztatów w Inkubatorze było wyprodukowanie ekologicznego soku jabłkowego.

Kolejna wizyta odbyła się w Winnicy Król w miejscowości Radoszki, należącej do Pana Wojciecha Króla. Właściciel Winnicy to niesamowity pasjonat wina oraz wszystkiego co się wiąże z procesem produkcji wina, począwszy od wyboru odmiany, wyboru najlepszego miejsca na założenie plantacji, prowadzenia plantacji, metody zbioru aż po uzyskanie końcowego produktu oraz jego przechowywanie. Powierzchnia winnicy to ponad 6 ha, a uprawiane w niej szczepy – Chardonnay, Pinot Noir, Zweigelt, Seyval Blanc, Merlot oraz Cabernet Sauvignon są równie niesamowite jak cała winnica. Całość od samego początku jest uprawiana biodynamicznie oraz ekologicznie, co poparte jest odpowiednim certyfikatem. Oprócz ciekawych informacji nt. winnicy i wina przedstawionych podczas prelekcji „Uprawa winnicy bio vs konwencjonalna i co za tym idzie…” uczestnicy mieli możliwość  degustacji trzech rodzajów win na wzgórzu winnicy.

Ostatnim punktem dnia była wizyta w  gospodarstwie ekologicznym EKORAB w miejscowości Jasień w gminie Staszów. Właściciel Pan Bogdan Chara opowiedział o historii gospodarstwa oraz jego funkcjonowaniu. Działalność ekologiczną rozpoczął w 2004 roku. W gospodarstwie uprawiane są dawne odmiany zbóż (pszenica orkisz, płaskurka, samopsza, żyto krzyca) , a także proso, gryka, ziemniaki, warzywa i owoce. W gospodarstwie hodowane jest także bydło rasy jersey, z mleka, którego powstają sery twarogowe. Wizyta w gospodarstwie dała możliwość zapoznania się z procesem przetwarzania zbóż, ponieważ odbywa się tutaj produkcja mąki, kaszy i płatków. Z uzyskanego ziarna gospodarze wypiekają również chleb. Na terenie gospodarstwa funkcjonuje także tłoczarnia olejów. Uczestnicy mieli okazję skosztować przygotowanych w gospodarstwie przetworów, past, konfitur, serów, chleba i ciasta.

Ostatniego dnia wyjazdu studyjnego uczestnicy odwiedzili gospodarstwo ekologiczne u Machockich. Właścicielką gospodarstwa jest Agata Machocka z Cisowa w gminie Daleszyce, która w 2017 roku przejęła ponad 7 ha gospodarstwo ekologiczne rodziców. W jej gospodarstwie uprawiane są głównie maliny i truskawki, a także warzywa: marchewka, pietruszka, cebula, buraki, pomidory, ogórki, papryka, dynia. Ekologicznym certyfikatem potwierdzona jest tu nie tylko uprawa, ale także przetwórstwo, ponieważ  w gospodarstwie zaczęto przerabiać to, co jest w nadwyżce. W ten sposób powstają ekologiczne syropy i soki tłoczone na zimno, w których jest 100% owocu, bez dodatku wody. Z malin powstają dżemy, a także owocowe galaretki. Nadwyżki warzyw wykorzystywane są do sałatek, a kapusta w nadmiarze jest kiszona. Uczestnicy mieli możliwość skosztować przetworów ekologicznych powstających w  gospodarstwie, a także mogli zrobić zakupy w sklepiku na terenie gospodarstwa.

Ostatnim punktem programu  wyjazdu studyjnego była wizyta w gospodarstwie ekologicznym „Farma Jaga” w Bogucicach Drugich w gminie Pińczów. Farma Jaga to rodzinne gospodarstwo ekologiczne zajmujące się hodowlą kóz i produkcją kozich serów. Gospodarstwo położone jest na terenie Natura 2000 w bezpośrednim sąsiedztwie Rezerwatu przyrody Pieczyska. Właścicielami gospodarstwa są Agnieszka i Jacek Pietrasiewicz, którzy swoją przygodę z hodowlą kóz i serowarstwem rozpoczęli w 2011 roku kontynuując rodzinną tradycję. Wcześniej zajmowały się tym babcia i prababcia i dzięki nim właściciele mieli dostęp do starych, sprawdzonych receptur. To, plus odrobina talentu i mnóstwo pasji, pozwoliło im w krótkim czasie wyrobić sobie ugruntowaną pozycję najpierw na świętokrzyskim, a potem na krajowym rynku zdrowej żywności. Podczas wizyty właściciele opowiedzieli nt.: ” Bioasekuracji i dbałości o stado, zastosowaniu  nowoczesnych rozwiązań w chowie kóz oraz  właściwościach prozdrowotnych mleka koziego i jego przetworów”. Podkreślili, że od samego początku filozofia ich działalności opiera się na dwóch głównych filarach: miłości do zwierząt oraz jak najwyższej jakości oferowanych produktów. Kozy mają dostęp jedynie do zdrowego, naturalnego i ekologicznego jedzenia – w myśl zasady: ,,Szczęśliwe kozy dają doskonałe mleko”. Zrezygnowali również z udziału jakichkolwiek pośredników przy dystrybucji produktów –  sery można kupić wyłącznie od gospodarzy, ponieważ  pozwala to na zachowanie całkowitej kontroli nad jakością i ceną. Na konie wizyty uczestnicy mieli możliwość degustacji serów kozich oraz mogli je zakupć.

Realizacja wyjazdu studyjnego miała na celu poszerzenie wiedzy na temat nowoczesnych praktyk w przetwórstwie produktów wytwarzanych w gospodarstwach ekologicznych, poznanie innowacyjnych możliwości jakie daje przetwórstwo oraz zapoznanie z wybranymi przykładami nowoczesnych praktyk. Cel wyjazdu został zrealizowany. Uczestnicy wyjazdu zostali  zapoznani oraz zainspirowani do nowych działań w zakresie produkcji i przetwórstwa ekologicznego. Wszystkie odwiedzone podczas wyjazdu studyjnego gospodarstwa mile zaskoczyły uczestników, o czym świadczyła ich aktywność podczas wizyt w każdym gospodarstwie.