„Aktualne wyzwania w nowoczesnych technologiach uprawy roślin jagodowych” – relacja.

Konferencja
„Aktualne wyzwania w nowoczesnych technologiach uprawy roślin jagodowych”

Operacja realizowana przez Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie w ramach działania KSOW na lata 2014-2020 w zakresie Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich, Plan operacyjny na lata 2022-2023 realizowany przez Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie podlegający refundacji ze środków pochodzących z Pomocy Technicznej PROW na lata 2014-2020.

Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie Oddział w Mikołowie zorganizował konferencję, która zgromadziła 50 uczestników w dniu 14 marca 2023 roku. Tematem przewodnim były „Aktualne wyzwania w nowoczesnych technologiach uprawy roślin jagodowych”. Konferencja cieszyła się dużym zainteresowaniem, a jej celami były promowanie innowacji w uprawach, poznanie bieżących trendów w uprawie i doborze odmian do sadzenia w odniesieniu do borówki, maliny oraz truskawki. Możliwości i innowacje w zwalczaniu szkodników na roślinach jagodowych w kontekście zachodzących zmian klimatycznych, a także wpływ efektywnego zapylania na jakość owoców jagodowych.

Do udziału zostali zaproszeni producenci profesjonalni owoców jagodowych – posiadający własne plantacje towarowe borówki wysokiej, maliny, truskawki; osoby planujące rozpoczęcie uprawy roślin jagodowych, doradcy rolniczy, jak również osoby zainteresowane wdrażaniem innowacji w rolnictwie i na terenach wiejskich w odniesieniu do zmieniającej się nowej wspólnej polityki rolnej na lata 2023-2027 z woj. śląskiego. Organizowana konferencja była kontynuacją wyjazdu studyjnego, który miał miejsce w styczniu br.

Program konferencji był bardzo bogaty pod względem merytorycznym. Prelegentami byli polscy specjaliści – naukowcy i praktycy zarówno z Instytutu Ogrodnictwa – Państwowy Instytut Badawczy w Skierniewicach oraz z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. 

Pierwszym z prelegentów był Prof. dr hab. Stanisław Pluta pracownik naukowy, genetyk i hodowca nowych odmian porzeczki czarnej, agrestu, borówki wysokiej (typu północnego) i świdośliwy olcholistnej w Zakładzie Hodowli Roślin Ogrodniczych Instytutu Ogrodnictwa – PIB w Skierniewicach. Przedstawione zostały zagadnienia dotyczące aktualnego miejsca Polski w Europie pod względem powierzchni nasadzeń borówki wysokiej i produkcji tych owoców. Aktualnie konwencjonalna produkcja owoców stanowi 96% ogółu powierzchni, natomiast ekologiczna (certyfikowana) produkcja 4% (3 tys. ton).  Omówiona została struktura gospodarstw sadowniczych w Polsce, postęp hodowlany na przestrzeni lat w tym charakterystyka światowych trendów w tworzeniu nowych odmian amatorskich i towarowych borówki. Dokładnie omówiono zarówno obecnie stosowane, jak również innowacje w technologiach uprawy borówki wysokiej. Wskazano, że coraz częściej plantacje borówki prowadzone są pod osłonami typu tunel foliowy, bądź daszki przeciwdeszczowe. Natomiast nowością na plantacje małoobszarowe jest uprawa w pojemnikach.

Prof. dr hab. Agnieszka Masny pracownik naukowy, zajmująca się badaniami genetyczno-hodowlanymi oraz hodowlą twórczą odmian truskawki i maliny, a także oceną przydatności nowo wyhodowanych odmian do uprawy w nowoczesnych technologiach produkcji, kierownik Zakładu Hodowli Roślin Ogrodniczych w Skierniewicach – PIB. Obecne trendy hodowlane w nowoczesnej produkcji maliny i truskawki nastawia się na dążeniu do uzyskania odmian charakteryzujących się m.in. wysoką plennością owoców (kształt, barwa skórki, połysk, jędrność, smak, odporność na gnicie, wartość odżywcza), odpornością na choroby, wytrzymałością na przemarzanie, innymi cechami użytkowymi (tj. bezkolcowość, przydatność do zbioru maszynowego, adaptacja do technologii uprawy). Szczegółowo zostały omówione odmiany truskawki i maliny znajdujące się w Krajowym Rejestrze Odmian. Przedstawiono wyniki wieloletnich badań na odmianach truskawki pod kątem rozwoju i optymalizacji innowacyjnych technik uprawy, w celu wydłużenia sezonu i poprawy jakości truskawek. Optymalizacja bezglebowych metod uprawy truskawki pod osłonami przy zastosowaniu różnych podłoży uprawowych z wykorzystaniem substratu torfowego, substratu kokosowego, włókna drzewnego oraz mieszaniny włókna drzewnego i substratu torfowego w proporcji 50:50. A także, doskonalenie technologii produkcji w celu wydłużenia okresu zbiorów i zaopatrzenia rynku w świeże owoce truskawki. Przedstawione zostały zagadnienia dotyczące aktualnych kierunków hodowli oraz nowych odmiany i klonów hodowlanych maliny, pod kątem poszczególnych etapów hodowli twórczej maliny. A także, wyniki innowacyjnych badań w odniesieniu do doskonalenia technologii produkcji w celu wydłużenia okresu zbiorów i zaopatrzenia rynku w świeże maliny.

Dr hab. Małgorzata Tartanus pracownik naukowy entomolog zajmujący się ochroną roślin w rolnictwie ekologicznym, konwencjonalnym i w produkcji integrowanej w Zakładzie
Ochrony Roślin Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach – PIB. Omówione zostały metody racjonalnego zwalczania agrofagów w odniesieniu do zmiany w technologiach upraw. Omówiono wzajemne zależności i konsekwencje ekonomiczne związane z efektywnym i nieefektywnym zwalczaniem agrofagów w odniesieniu do wielkości populacji szkodnika i czasu. Wartości progów zagrożenia nie można traktować jako jedynego i ostatecznego kryterium decydującego o podjęciu zwalczania, wartość ta musi być skonfrontowana m.in. z sytuacją fitosanitarna/stan roślin, warunkami klimatycznymi, fazą fenologiczną rośliny, przewidywanym plonem, tolerancję uprawianej odmiany na szkodnika, współwystępowaniem chorób i innych szkodników, bądź występowaniem fauny pożytecznej.

Prowadzenie monitoringu pozwala na wsparcie odpowiedzi na pytanie czy wykonać i kiedy zabieg. Szczegółowo omówiono metody i narzędzia do monitoringu szkodników występujących na plantacjach borówki wysokiej, maliny i truskawki. Wskazano na innowacje w postaci pułapki wyposażonej w kamerę oraz kartę SIM do przesyłu danych – kontrola na ekranie własnego komputera. Omówiono wykorzystanie narzędzia w postaci Systemu Wspomagania Decyzji zawierający informacje na temat występowania i zwalczania agrofagów (choroby, szkodniki, chwasty) metod lustracji, diagnostyki i środków ochrony roślin. Obecnie popularność zyskują biopestycydy i substancje podstawowe zawierające organizmy żywe takie jak bakterie, grzyby, wirusy i pierwotniaki lub substancje pochodzenia biologicznego, wykorzystywane do zwalczania owadów, chorób i chwastów. Przedstawiono innowacyjne wyniki badań z wykorzystaniem wielofunkcyjnego potencjału glebowej różnorodności biologicznej w ogrodnictwie w odniesieniu do wykorzystania potencjału wielofunkcyjnych bioinokulów (tj. innowacyjne i wielofunkcyjne korzystne dla roślin mikroorganizmy glebowe) i bioefektorów (tj. związki lub produkty uboczne, które bezpośrednio lub pośrednio zwiększają wydajność roślin). Nowoczesne metody w kształtowaniu odporności roślin jagodowych w uprawie ekologicznej poprzez poprawę bioróżnorodności i innowacyjne strategie gospodarowania opierają się także na wykorzystaniu uprawy współrzędnej celem ograniczenia populacji organizmów szkodliwych. Przedstawienie nowoczesnego narzędzia w postaci bazy wiedzy BioFruitNet służącej zwiększaniu innowacyjności ekologicznej produkcji owoców. Gromadzenie już dostępnej wiedzy naukowej i praktycznej na temat strategii ochrony roślin, nawożenia i przydatności odmian do ekologicznej produkcji owoców.

Prof. dr hab. Monika Bieniasz pracownik naukowy badacz procesów fizjologicznych i agrotechnicznych na jakość plonu owoców drzew i krzewów owocowych (borówka wysoka, truskawka, jagoda kamczacka, czereśnia, malina, aktinidia, jabłoń, grusza), uprawa gatunków jagodowych w systemach sterowanych oraz optymalizacja uprawy drzew owocowych w Wydziale Biotechnologii i Ogrodnictwa Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Szczegółowo omówiono wpływ czynników na efektywne zapylanie borówki wysokiej, maliny i truskawki. Skuteczne zapylenia zależy m.in. od doboru odmian na plantacji, kondycji agrotechnicznej roślin, warunków atmosferycznych (przed kwitnieniem, w trakcie i po kwitnieniu), obecności owadów. Wykazano, że dobór zdrowego materiału nasadzeniowego pochodzącego z kwalifikowanych szkółek przyczynia się do zwiększenia efektywności skutecznego zapylania. Uszkodzenia termiczne materiału szkółkarskiego przyczyniają się do znacznego obniżenia możliwości zapylania przez owady, a także wykształcenia prawidłowego owocu i wysokiego plonu. Omówiono wpływ zapylania swobodnego i wsobnego na termin początku owocowania, masy i jakości owoców.

Realizacja wyjazdu studyjnego na Targi Sadownictwa i Warzywnictwa TSW 2023, jak i konferencji spełniła cele Sieci na Rzecz Innowacji w Rolnictwie:

1. została utworzona sieć kontaktów między producentami owoców jagodowych, doradcami ośrodka doradztwa rolniczego, firmami branży jagodowej, a dodatkowo sadowniczej i warzywniczej;
2. umożliwiono wymianę wiedzy fachowej oraz dobrych praktyk i żywą dyskusję w zakresie innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich;
3. ułatwiono zapoznanie się z aktualnymi trendami i innowacjami w uprawie roślin jagodowych prezentowanymi na Targach Sadownictwa i Warzywniczych;
4. ułatwiono zapoznanie się z aktualnymi trendami i innowacjami w uprawie roślin jagodowych na przykładzie upraw borówki wysokiej, maliny i truskawki prezentowanymi na konferencji jagodowej.